Het schrijnende lerarentekort hakt erin. Zeker voor kinderen als Jessim

Mooi artikel van Merel van Vroonhoven uit de Volkskrant 11/12/2020

Er hangt een dikke laag mist boven het Malieveld als ik na school de stad in fiets. Een dun laagje rijp verraadt de langverwachte intrede van de winter. Bijna vredig ziet het er hier uit. Geen boze boeren, geen bezorgd zorgpersoneel, zelfs geen viruswaanzinactivisten. Ook het kerstcircus moest dit jaar wegblijven. Het gras haalt opgelucht adem.

Vandaag stond ik alleen voor de klas. De dochter van de juf heeft corona en dus moest het hele gezin in quarantaine. ‘Het spijt me enorm’, zei schooldirecteur Louise zichtbaar ongemakkelijk, ‘maar we hebben echt niemand anders.’ Zonder aarzeling antwoordde ik: ‘Graag, ik kan niet wachten om eindelijk zonder zijwieltjes te mogen rijden.’ Maar hoe fijn het ook voor mij is om zelfstandig te kunnen oefenen als Pabo-stagiair, voor de kinderen is het second best. Overal in Nederland krijgen kinderen regelmatig les van steeds weer verschillende, vaak onbevoegde ‘docenten’.

Het zo schrijnende tekort aan leraren hakt erin. De armere wijken treft het extra hard. Alleen in Den Haag al krijgen duizenden leerlingen les van een stagiair, brengen de lesdag door met Schooltv of worden regelmatig naar huis gestuurd. Tel daar een coronabesmetting in de buurt van een leraar bij op en het wankele bouwwerk van personeelsbezetting stort in. Leerachterstand op jonge leeftijd is altijd ingrijpend. Elk gemist lesuur doet ertoe. Enkele maanden leerachterstand is in de praktijk nauwelijks in te halen, zeker als je ouders niet de gevulde portemonnee hebben voor particuliere bijspijkerles.

Ik denk aan Jessim. Een verlegen jongetje met een zwart brilletje. Jessim zit op mijn oude stageschool in Laak. In de wijk heerst armoede, huizen zijn klein en gezinnen kampen met problemen. Zo ook bij Jessim thuis, waar zijn alleenstaande moeder de eindjes aan elkaar moet knopen. Praten doet Jessim niet veel. Hij kan prachtig tekenen, dat wel. Nadat de scholen dit voorjaar zes weken dicht waren geweest, was Jessim de woordenschat die hij het halve jaar daarvoor had verworven, weer kwijt. Het is een bekend gegeven, kinderen die na een lange onderwijsloze periode vergeten wat ze hebben geleerd. Zeker kinderen bij wie Nederlands de tweede taal is in het gezin. Jessim kon alleen nog maar tekenen.

Voor kinderen is school, behalve een plek om te leren lezen en schrijven, vaak ook een veilige plek, waar ze even geen zorgen hebben. Waar een kind weer even echt kind kan zijn. Helaas is ook dat door de dubbele crisis van het lerarentekort en corona geen vanzelfsprekendheid meer in Nederland. Schokkend als je het tot je door laat dringen.

Ik kan het niet geloven en staar over het Malieveld. Tienduizenden collega’s staakten hier voor meer salaris, minder werkdruk en meer erkenning. Het heeft allemaal maar bar weinig geholpen. Het lerarentekort is een sluipende crisis die vraagt om een structurele oplossing en een samenhangende crisisaanpak met de hoogste prioriteit. Maar liefst 2,5 miljoen kinderen dreigen de dupe te worden van een onderwijssysteem waarvan de basis allang niet meer op orde is. En leerlingen in de meest kwetsbare omstandigheden helemaal. Daarom stond het Malieveld destijds vol.

Of de boodschap van toen is doorgedrongen, valt te betwijfelen. Het lerarentekort is inmiddels geen voorpaginanieuws meer. Alsof de problemen in het onderwijs erbij horen en het nieuwe normaal zijn. De vraag is wanneer het kwartje valt. Moeten miljoenen kindervoeten eerst het gras van het Malieveld plattrappen voordat wij volwassenen tot actie overgaan? Zover laten we het toch niet komen?